✍️حسین ثنایی نژاد
آیت الله صانعی از نزدیکان آیت الله خمینی بود و پس از انقلاب مدتی هم دادستان کل کشور. اینکه او در زمان دادستانی اش چقدر به عدالت رفتار کرده، موضوع این یادداشت نیست. او پس از آن دوره کوتاه، سمت رسمی دیگری نداشت و به شغل اصلی اش که تدریس و افتاء بود پرداخت.
مهمترین ویژگی آیت الله صانعی احکام فقهی خاصی بود که صادر می کرد. اگرچه او در تمام دوره رهبری آیت الله خامنه ای از منتقدین نظام و شیوه مدیریت کشور بود و نقدهای نسبتا تندش را در سخنرانی های قبل از درس خارج فقهش بیان می کرد.
آیت الله صانعی در فقه چنان احکام بدیعی صادر می کرد که منجر به اعتراض محافلی در قم شد و در مواردی علیه او بیانیه هایی هم صادر کردند.
به عنوان مثال او دیه زن و مرد را مساوی می دانست و بچه هایی را که توسط زوج ها به فرزند خواندگی گرفته می شد محرم اعلام کرد و در حکم اعدام برای مرتد تردید روا داشت. بر اساس نظر فقهی او کافر از مسلمان ارث می برد و چرم حاصل از پوست غیر مذکی (حیوانی که ذبح شرعی نشده باشد) را پاک و مباح می دانست…
این فتاوا چنان بر مذاق بخش سنتی حوزه خوش نیامد که در یکی از بیانیه هایشان چنین نوشتند:
“ما برخى از فتاواى ضد اجماع و ناپخته ى ایشان را نقل و مخالفت آن را با دیدگاه فقیهان سترگ شیعه مخصوصاً حضرت امام خمینى – قدس سره – نشان مى دهیم و از وى مى خواهیم از شتابزدگى در افتا بپرهیزد و در آموخته هایش بازبینى کند و اگر حکمى را نمى داند، سکوت کند که فردا در پیشگاه صاحب دین باید پاسخگوى ابداعات خود باشد.”
آیت الله صانعی با همه این مخالفت ها همچنان بر سبیل نوآوری های فقهی خود باقی ماند و نقدهایش را بر حاکمیت فریاد کشید تا که امروز چشم از جهان فرو بست. بی گمان او آیت اللهی متفاوت بود و البته مقلدین بسیاری هم داشت که صبر بسیارشان باید تا مرجع تقلیدی چون او نو آور بیابند.