پایگاه خبری / تحلیلی نگام – ✍️حسین محمودزاده
برای اینکه بتوانیم به نیاز مصرف برق پاسخ دهیم باید همواره ظرفیت و قدرت توان تولید برق بیشتر از مصرف باشد تا دچار کمبود نشویم. مثلاً اگر گفته میشود هماکنون در زمان پیک ۶۶ هزار مگاوات برق مصرف میشود باید بتوانیم حدود ۷۰ هزار مگاوات ظرفیت آماده فروش برق داشته باشیم تا بتوانیم پاسخگو باشیم.
متأسفانه حدود ۱۰ تا ۱۵ سال گذشته، اقتصاد صنعت برق به دلیل مصوبات مجلس یا مصالح اجتماعی دچار نقصان شده است، زیرا قیمت برق بهصورت یارانه و ارزانتر از قیمت تمامشده و واقعی به مصرفکننده عرضه میشود.
اگر دولت یارانه را تأمین کند ایرادی ندارد اما منابع لازم برای تأمین منابع مالی موردنیاز این صنعت پیشبینی نشده؛ یعنی در بودجه سنواتی دولت مبلغی برای جایگزین کردن کسری درآمد برق پیشبینی نشده است.
نتیجه آن میشود که صنعت برق از نظر مالی روزبهروز لاغرتر میشود تا توان مالی برای سرمایهگذاری در احداث نیروگاه و خطوط جدید را عملاً نداشته باشد یا بسیار اندک بتواند این کار را انجام دهد.
بهعنوانمثال هماکنون ظرفیت تولید برق ۸۵ هزار مگاوات است اما این ظرفیت اسمی بوده و نیروگاهها این توان را ندارند، زیرا در تابستان و شرایط محیطی حدود ۲۰ درصد کمتر از قدرت اسمی میتواند و قدرت عملی آنها زیر ۷۰ هزار مگاوات است.
حدود ۱۰ درصد نیز در طول شبکههای خطوط انتقال و شبکه تلف میشود و به مصرف نمیرسید و تنها حدود ۶۰ هزار مگاوات به مصرفکننده میرسد؛ به شرطی که تمام نیروگاهها فعال باشد و در مدار باشند. از طرفی به دلیل فنی برخی از نیروگاهها دچار حادثه و نیاز به تعمیرات دارند و مدتی خاموش میشوند؛ مانند نیروگاه اتمی بوشهری که مدتی خاموش بود و بقیه نیروگاههای حرارتی دیگر.
عامل دیگری که امسال خود را نشان داد کاهش شدید بارندگی بود که موجب شد نیروگاهی آبی بهشدت توان تولید برقشان کم شود. مجموع این عوامل یعنی کمبود تولید در نیروگاههای آبی و تعمیرات نیروگاهها موجب شده عملاً توان تولید برق نداشته باشیم و تولید برق کشور به زیر ۶۰ هزار مگاوات کاهش یابد.
از طرفی میزان مصرف برق امسال نسبت به سال گذشته بسیار رشد داشته است. سال گذشته در پیک مصرف تنها ۵۵ هزار مگاوات مصرف برق داشتیم؛ درحالیکه امسال بر اساس گفته مسئولان برق به ۶۶ هزار مگاوات افزایش یافته است، یعنی غریب ۱۵ درصد افزایش مصرف داشتیم. یکی از دلایل عمده گرمی بیشازحد هواست که موجب شده از دستگاههای خنککننده در سراسر کشور بیشتر استفاده شود.
البته دلایل دیگری هم گفته میشود مانند رمزارزها و غیره اما عمده دلیل فعالیت دستگاههای خنککننده است. بههرحال امکان اینکه شبکههای برق کشور ۶۶ هزار مگاوات برق را تأمین کند، عملاً وجود ندارد و با هیچ تدبیر مدیریتی این تولید امکانپذیر نیست.
به ازای یک درصد رشد اقتصادی در کشور حدود ۳ درصد تولید و مصرف برق افزایش مییابد؛ یعنی اگر در برنامه توسعه اقتصادی پیشبینی شود که سالی ۸ درصد رشد اقتصادی داشته باشیم باید ۲۴ درصد نسبت به سال قبل افزایش تولید برق داشته باشیم. نگارش برنامه توسعهای بدون توجه به توسعه صنعت برنامه برق در حقیقت نگارش برنامه غیرعملیاتی است.
تأمین برق مورد نیاز کشور به سرمایهگذاری نیاز دارد. خوشبختانه در حال حاضر تمامی امکانات برای ساخت نیروگاه و تأمین برق در کشور مهیاست و تنها باید منابع برای توسعه صنعت برق و ایجاد نیروگاههای جدید و ظرفیتهای جدید تولید برق تامین شود.
متأسفانه در این بخش میزان سرمایهگذاری تقریباً صفر بوده است. در برنامهریزی کلان اقتصادی باید این سرمایهگذاری انجام شود زیرا برای تولید یک مگاوات قدرت نیروگاهی به ۵۰۰ هزار یورو و برای تولید هزار مگاوات به ۵۰۰ میلیون یورو سرمایهگذاری نیاز است.
در حال حاضر برای رسیدن به شرایط پایدار حدود ۲۰ هزار مگاوات برق نیاز است که سرمایه آن ۱۰ میلیارد یورو است تا این صنعت بتواند نیاز موجود را تأمین کند./ هفتهنامه صدا
*مدیرعامل سازمان توسعه برق ایران در دولت اصلاحات