✍️ بهرام گلزاده
نخستین مناظره تلویزیونی نامزدهای انتخابات ریاستجمهوری میان هفت داوطلب، برگزار شد؛ بی آنکه شاهد کیفیت معناداری در سطح دانش، سواد و برنامه به نسبت دورههای قبل باشیم.
این پدیده نتیجه نظارت استصوابی در اوج خود، و ردصلاحیت نخبگان و مدیران صاحب صلاحیت برای اداره کشور بود که نمونه آن در آخرین انتخابات مجلس شورا نیز تجربه شد و مجلسی ضعیف با رای اقلیت به جامعه و کشور تحمیل شد.
امروز نظارت استصوابی، ترکیبی ۵ به ۲ ایجاد کرده بود و پنج نامزد اصولگرا را در مقابل دو نامزد اصلاحطلب و تکنوکرات قرار داده بود. قرائن نشان می داد که تقسیم وظایفی نوشته و نانوشته میان پنج نامزد اصولگرا صورت گرفته است. هدف اصلی عبدالناصر همتی و در مواردی محسن مهرعلیزاده بود.
نوک پیکان حمله محسن رضایی بود که از همان ابتدا حمله خود را به همتی و دولت روحانی آغاز و آنها را مسئول وضعیت فعلی کشور معرفی کرد.
رضایی وقتی در برابر پاسخهای همتی قرار گرفت، به همین هم بسنده نکرد؛ بلکه او و روحانی و دولتش را تهدید به ممنوعالخروجی و معرفی به دستگاه قضایی کرد. مصداق این تاکتیک که “بهترین دفاع، حمله است”.
همتی، تحت تاثیر این فشار با عصبانیت، به ایجاد موانع توسط محسن رضایی و همفکرانش در مجمع تشخیص مصلحت در حرکت اقتصادی کشور و جلوگیری از تصویب “افایتیاف” اشاره و آنان را مسئول اصلی وضعیت کشور معرفی کرد. البته، همتی به چگونگی اخذ مدرک تحصیلی و عملکرد رضایی در جنگ هم اشاراتی داشت.
با اندکی دقت و توجه می شد که فهمید، در تقسیم کار صورت گرفته، رضایی و زاکانی مسئول حمله به رقبا و ایجاد مانع برای بحث.های کارشناسی بودند. همتی شاید بهدرستی اشاره می کرد که چهار نامزد دیگر پوششی برای ابراهیم رییسی هستند.
برداشت این بود که زاکانی و رضایی، پوشش سخت و قاضیزاده هاشمی و جلیلی پوشش نرم این جدال تعریف شده بودند. اما این پوشش در دو نامزد اصلاح.طلب و تکنوکرات دیده نمی.شد. هم پوشانی لازم وجود نداشت؛ اما هدف هر دو در کنار طرح مسائل اقتصادی دانشمحورتر و عملیاتیتر، به رخ کشیدن ضعف.ها و دانش نداشته اقتصادی رقبا بود و در این میان، مهرعلیزاده بیشتر رییسی را هدف قرار داد و او را از تکیه دادن به جایگاهی که تخصص و دانش و تحصیلات آن را ندارد، برحذر داشت و این درخواست را همتی هم از رییسی تکرار کرد.
رییسی به جز مواردی که به در پاسخ به اشکالات همتی و علیزاده، از جمله بحث مدرک متوسطه تحصیلی و دخالت تبلیغاتی در وظایف قوه مجریه، حرفی برای گفتن در حوزه اقتصادی نداشت و بار او را محسن رضایی و قاضی زاده هاشمی و جلیلی کشیدند و این خود نشان از پوششی بودن آنان برای رییسی بود.
زاکانی نیز از ابتدا تا انتهای مناظره وظیفهای جز جمله به دو نامزد اصلاحطلب و تکنوکرات و دولت روحانی، شاید به تعبیری سیاه.نمایی از اوضاع اقتصادی کشور نداشت و مسئولیت آن را متوجه دولت و مدیریت اقتصادی کشور کرد؛ بدون آنکه تحلیل منطقی و جامعی از شرایط بینالمللی ایران، تحریمها و جنگ اقتصادی ارائه دهد. تا جایی که همتی، زاکانی را “چهرهای سوپر پوششی” برای رییسی خواند.
جلیلی و قاضیزاده هاشمی تا پایان، همان روند ماموریت نرم خود را در برابر دو رقیب خود دنبال کردند و البته شعارهای پوپولیستی و وعدههای اقتصادی غیرعملی به وفور در سخنان پنج نامزد اصولگرا یافت میشد و همتی را به واکنش وامیداشت که چنین وعدههایی را به لحاظ علمی و واقعیتهای کشور غیرعملی میخواند.
هرچند هنوز تا مناظرههای بعدی فرصت داریم؛ اما با کمی تامل و لحاظ کردن برخی دادهها در مناظره اول میتوان همتی، رییسی، مهرعلیزاده و رضایی را فینالیستهای این دوئل سیاست و قدرت خواند و سه نامزد دیگر را پوششیهای رییسی دانست. البته، اگر در این فرایند و تا روزهای باقیمانده به روز انتخابات، شاهد اتفاقی ناگهانی و خاص و غیرقابلپبشبینی نباشیم.
البته، نباید از تواناییها، دانش و برنامه چهرهای چون همتی بعنوان یک تکنوکرات و تحصیلکرده اقتصاد، با سابقه متعدد مدیریتی اقتصادی و بنگاهداری بزرگ و صاحب برنامه و همچنین مهرعلیزاده، با سابقه اجرایی موثر و تحصیلات مرتبط، عبور کرد؛ بلکه باید در انتظار روزهای آتی و بحثها و چالشهای نامزدها و داوطلبان در حوزههای دیگر باشیم.