دنیای بازیهای کودکان از زمان های دور تا به حال که حتی به صورت یه صنعت جهانی درآمده است، دنیایی بسیار عظیم با باور های صحیح و یا غلط است.باور روانشناسان ، بازي و اسباببازي که عميقاً با زندگي کودکان و نوجوانان پيوند خورده است، در روحيه و شخصيت آنان، اثر عميقي بر جاي ميگذارد و باعث ميشود كه كودكان از طريق آشنايي با الگوها و هنجارهاي جامعة خويش و درونيسازي ارزشهاي آن در راستاي اجتماعي شدن، گام بردارند.
در مورد بازي و رشد عاطفي کودک نيز گفتني است، بازي، بهترين وسيله براي رشد و شکوفايي احساسات کودک و بهترين راه براي پرورش هيجانها و عواطف اوست. در حين بازي است که او چگونگي بروز عواطف، کنترل و ارضاي مناسب آن را ياد ميگيرد. هر چند کودک بين واقعيت و بازي فرق قائل است، ولي در عين حال، صداقت کودکانه را در بازي ظاهر ميسازد. احساسها، تشويشها و اضطرابهاي کودک در ضمن بازي، حقيقي هستند.پديدة بازي بر حسب علل، زمينهها و شرايط، طي زمانها و مکانهاي مختلف، به لحاظ ساختار، محتوا و کارکرد، شکلهاي گوناگوني به خود گرفته است
بر اين اساس، از نيمه دوم قرن بيستم و همراه و همگام با تحوّلات و پيشرفتها در صنايع الکترونيکي، بازيها و اسباببازيهايي جديد و متفاوت با گذشته، پا به عرصه وجود گذاشته که اصطلاحاً «بازيهاي رايانهاي»ناميده ميشود.امّا در مدّت کوتاهي پس از پيدايش، نه تنها تحوّل عميق و اساسي در نظام تفريحات و سرگرمي کودکان به وجود آوردند، بلکه در حال حاضر، گسترة بازيهاي رايانهاي به عنوان يک وسيلة گذران اوقات فراغت، به عرصة بزرگسالان نيز کشيده شده است. آثار فرهنگي و اجتماعي بازيهاي رايانهاي به گونهاي است که ديگر نميتوان به اين بازيها فقط به عنوان يك وسيلة گذران اوقات فراغت نگريست. اشاعه و آثار چنين بازيهايي، به حدّي است که از آنها با عنوان «انقلاب بازيهاي رايانهاي» ياد ميکنند.
صنعت ساخت بازيهاي ويديويي و رايانهاي، در حال حاضر، به گستردهترين و سودآورترين حرفهها در صنعت سرگرمي کودکان تبديل شده است. بازيهاي الکترونيکي در عين آن که خود داراي شبکه، سايتهاي مخصوص و گروههاي گفتوگو و چت در اينترنت هستند، به صورت مجموعهاي صوتي و تصويري به ديگر رسانهها منتقل شدهاند.همچنين به دليل گسترش فناوريها، ميتوانيم در آينده منتظر امکان بازي با ابزارهاي جديدتر نيز باشيم. استفاده ازبازيهاي الکترونيکي از طريق تلويزيون، دستگاههاي جيبي و رايانههاي شخصي، هم اکنون به تلفن همراه، رايانههاي جيبي و گيرندههاي ديجيتال تلويزيوني نيز کشيده شده است.محتواي بازيها به سرعت در حال تغيير است و با کاربردهاي گرافيکي و به دليل جاذبهاي که در آنها نهفته است، روز به روز واقعيتر به نظر رسيده، نظر کودکان و نوجوانان بيشتري را به خود جلب مينمايند. در اين بين، رقابتي که بين شرکتها و توليد کنندگان مختلف در تصاحب هرچه بيشتر بازار فروش به وجود آمده، آنها را بر آن داشته که با ارائة بازيهاي هر چه جالبتر و مهيجتر، سود بيشتري را به خود اختصاص دهند و متأسفانه موضوعي که در اين آشفتگي بازار مورد توجه نيست، همان جنبههاي اخلاقي و تربيتي مشتريان اين بازيها، يعني کودکان است.
نگراني از بازيهاي رايانهاي و ويديويي را ميتوان بازتاب نگراني گستردهتر جامعه دربارة رواج و کاربري روز افزون فنآوري اطلاع رساني در مشاغل و حرفههاي گوناگون، نظير حذف مهارت فردي از کار، تنشهاي شغلي زايد، گوشهگيري از اجتماع، احساس درماندگي و… دانست. تاکنون پژوهشهاي مختلفي در موضوع اثرات بازيهاي رايانهاي انجام شده که اغلب به اثرات منفي اين گونه بازيها اشاره دارند، اما در نگاهي منطقي بايد گفت که اين نوآوري نيز همچون ديگر ساختههاي دست بشر، دو رو دارد که يک روي آن، بهرهگيري درست و مفيد و روي ديگر آن، استفادههاي نادرست و نامناسب است که گاهي، آسيبهاي فراواني را در پي دارد. در ادامه، به آثار مثبت و منفي اين بازيها اشارة مختصري خواهد شد.
آثار مثبت بازيهاي رايانهاي: اين موضوع ثابت شده که آموزش کودکان، تنها به نوع رسمي آن، يعني شکل مدرسهاي محدود نميشود و رسانههاي الکترونيکي، منابع بسيار عالي آموزش ميباشند و رايانه نيز تازهترين شکل اين رسانههاست. طرفداران بازيهاي ويديوئي اين گونه بازيها را منبع يادگيري و نيز سرگرمي به شمار آوردهاند. به عقيدة برخي، فعاليتهاي موجود در بازيهاي ويديويي ميتوانند هماهنگي بين چشم و دست را افزايش دهند و يا مهارتهاي ويژهاي براي تجسم فضايي يا رياضيات را بياموزند». بازيهاي رايانهاي به سبب انگيزههاي بيشتري که در فراگيران پديد ميآورند، ميتواند در انتقال مواد آموزشي، تأثير زيادي داشته باشند. افزايش سرعت خواندن و آموزش زبان از طريق بازيهاي رايانهاي تجربيات مثبتي در اين زمينه بوده است. همچنين درسهايي مانند علوم و فيزيک را به کمک بازيهاي رايانهاي، بهتر ميتوان آموزش داد. به خاطر انعطاف پذيري و نقش فعالي که فرد در حين بازي دارد، بازيها در تربيت افراد خلاق تأثير زيادي دارند.
پيآمدهاي منفي بازيهاي رايانهاي: لرزش های عصبي دست، ضعیفی چشم ها، بينظمي در غذا خوردن، تغيير در الگوي خواب.
ميزان تأثيرپذيري کودک و نوجوان در بازيهاي رايانهاي، به بالاترين اندازة ممکن ميرسد؛ زيرا بر اساس پژوهشها کودکان بيست درصد آن چه را که ميشنوند و چهل درصد آن چه را که مشاهده ميکنند، ميآموزند.اين مقدار، براي آن چه همزمان ميبينند، ميشنوند و با علاقه با آن کار ميکنند، به بيش از 75 درصد ميرسد. بر اين اساس، با توجه به اين که کودکان و نوجوانان در فرايند بازيهاي رايانهاي هم ميبينند، هم ميشنوند و هم به خاطر ماهيت تفريحي و سرگرمي بازي، به آن علاقه دارند و حاضرند ساعتها مشغول بازي باشند، به شدت از محتواي اين گونه بازيها، متأثر مي شوند.گرچه ممکن است بازيهاي رايانهاي از نظر فيزيکي و جذابيتهاي لحظهاي، براي کودکان و نوجوانان خوشآيند و مطلوب باشند و حتي بزرگترها را نيز خوش حال و سرگرم کنند، ولي کارکرد پنهان و نهفتة اين وسيلة بسيار آسيبزاست.
عدم توجه به سن در انتخاب بازی پیامدهای بسیاری دارد،يکي از نگرانيهاي عمده دربارة بازيهاي ويديويي، ويژگي آشکار خشونتآميز بودن بسياري از آنهاست. نگراني از تأثير اين بازيها، همگام با نگرانيهاي فزايندة عمومي از اثرهاي خشونت موجود در رسانهها، با توجه به اين حقيقت است که انجام آنها، فعاليتي تعاملي است و بدين خاطر، امکان دارد از ديدگاه روانشناختي، فرد را به ميزان بيشتري درگير کند.در اين بازيها، گاهي ملاحظه ميشود که به سادگي سر انسانها از بدنشان جدا ميشود و يا شيوههاي قتل، به صورت جديد و ارعابآوري، به نمايش گذاشته ميشوند. بسياري از بازيها و اسباب بازيهاي جديد القا کنندة تخيلات پرخاشگرانه، رفتارهاي توأم با خشونت، پرخاشگري، عادي شدن پرخاشگري در ذهن کودک و نوجوان، الگوگيري از بازيگران خشن بازيهاي رايانهاي، انتخاب ستيزهجويي به عنوان راهحل امور، افزايش جرم و بزهکاري و سرانجام، تربيت شخصيتهاي خشن و کينهجوست.در واقع، چنان که سربازان در جنگ براي آدمکشي آموزش ميبينند، امروزه کودکان با همان فنون آموزشي، تفريح ميکنند. به اعتقاد کارشناسان، هنگامي که کودکي در يک بازي رايانهاي، شخصي را نشانه ميگيرد و او را ميکشد، دقيقاً همان مهارتهايي را که يک سرباز در جريان آموزش نظامي تجربه ميکند، فرا ميگيرد..