- رضا امیدی / منبع: کانال تلگرامی ” شبکه جامعهشناسی علامه “
در سال اخیر، نتایج کنکور سراسری بحثهای زیادی را دربارۀ طبقاتیشدن کنکور و کاهش دسترسی طبقات متوسط و پایین به دانشگاهها دامن زد. در سال ۱۳۹۶ دفتر مطالعات وزارت رفاه مطالعهای در این زمینه انجام داده، که یافتههای آن قابلتوجه است.
در این مطالعه، نمونهای حدود ۷ هزار نفری از دانشآموختگان سالهای اخیر دو دانشگاه شهید بهشتی و علامه طباطبایی انتخاب و با استفاده از پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان، وضعیت این افراد بهلحاظ دهک اقتصادی خانوار ارزیابی شده است. براساس یافتههای مطالعه، حدود ۶۳ درصد دانشجویان شهید بهشتی و ۶۱ درصد دانشجویان علامه از سه دهک پردرآمد کشور هستند و سهم سه دهک پایین در این دو دانشگاه کمتر از ۱۱ درصد برآورد شده است.
براساس این گزارش، بیش از ۴۰ درصد دانشجویان پردرآمدترین دهک در سال اولِ پس از دانشآموختگی شاغل شدهاند، درحالیکه این سهم برای دانشجویان دو دهک کمدرآمد معادل صفر و برای دهک سوم حدود ۲ درصد بوده است. این شکاف بهمیزان شدیدتری در میزان درآمد شاغلان دهکهای بالا به پایین وجود دارد.
در نمونۀ مورد بررسی سهم دانشجویان زن ۵۸ درصد و سهم دانشجویان مرد ۴۲ درصد است، اما در بین شاغلان این نسبت ۵۱ به ۴۹ درصد به نفع مردان است. تبعیض جنسیتی در یافتن شغل در بین دانشآموختگان دانشگاه علامه بیش از دانشگاه شهید بهشتی، و سطح درآمد شاغلان مرد تقریباً دو برابر شاغلان زن بوده است. شکاف درآمدی بین زنان و مردان در رشتههای حقوق، حسابداری، علوم اجتماعی، و اقتصاد شدیدتر از سایر رشتههای تحصیلی است و رشتۀ مدیریت فناوری اطلاعات متوازنترین وضعیت درآمدی را از منظر جنسیتی دارد.
براساس یافتههای گزارش، بهطور متوسط اثر سطح تحصیلات بر درآمد شاغلان همچنان بسیار زیاد است بهطوریکه درآمد دانشآموختگان مقطع دکتری بیش از دو برابر مقطع کارشناسی ارشد است. این شکاف با میزان کمتری در زمینۀ احتمال اشتغال دانشآموختگان نیز وجود دارد.