✍️مسيح مهاجرى
اعلام خبر سفر پاپ فرنسيس، رهبر کاتوليکهاي جهان، در نيمه اسفندماه به عراق و ديدار او با آيتالله سيستاني، رويداد قابل تأملي است که ميتواند آغازگر نوعي تحول در روابط روحانيت شيعه با ارباب کليسا باشد. اين ديدار، از اين جهت که مرجع بزرگ شيعه، برخلاف سيره معمول، پيشنهاد پاپ را پذيرفته، از اهميت ويژهاي برخوردار است.
بخش قابل توجهي از روحانيت شيعه حتي حشر و نشر و تعامل با علماي اهلسنت را برنميتابند کمااينکه بعضي از علماي اهلسنت نيز حاضر به حشر و نشر و گفتگو و تعامل با علماي شيعه نيستند. در چنين شرايطي، استقبال يک مرجع بزرگ شيعه از پيشنهاد ديدار با رهبر عمدهترين بخش از مسيحيان جهان در کهنترين حوزه علميه و قديميترين پايگاه روحانيت، واقعهاي تاريخي، بسيار قابل مطالعه و تاريخساز است.
آيتالله سيستاني، در عين حال که يک مرجع کاملاً سنتي است، از افکار عميقي در نگاه آزادانديشانه به مسائل جهاني برخوردار است. در نگاه اين مرجع بزرگ، پيروان اديان و مذاهب از حقوق شهروندي يکسان برخوردار هستند و تحت هيچ عنوان نبايد از اين حقوق محروم شوند. رهنمودهاي حکيمانه ايشان براي تأمين حقوق پيروان مذاهب و اديان در عراق در جريان تدوين قانون اساسي جديد اين کشور، اقدامات عملي ايشان براي جلوگيري از تجاوز گروههاي تروريستي تکفيري به مال و جان مسيحيان در دوران اشغال بخشهاي مهمي از عراق توسط گروه تروريستي داعش و تعامل حکيمانه ايشان با اقوام مختلف ساکن عراق در دورانهاي سخت حاکميت جائرانه صدام و بعد از سقوط حزب بعث و اشغال عراق توسط آمريکا و تا امروز، برگهاي طلائي افتخارآميزي از کارنامه درخشان اين مرجع بزرگ را تشکيل ميدهند.
همين روش است که عموم مردم عراق از هر قوم و دين و مذهب را مجذوب آيتالله سيستاني کرده است.
انقلاب اسلامي ايران، که پيروزي آن مرهون وحدت کلمه پيروان مذاهب، اديان و اقوام اين کشور بود، با تکيه بر چنين سياستي که برخاسته از انديشه امام خميني بود، توانست از تماميت ارضي کشور حفاظت کند. همين نگاه آزادانديشانه در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران متجلي شده و اين قانون که ميثاق ملي است، حقوق کليه اقوام و پيروان مذاهب و اديان را تضمين کرده است. امام خميني در روزهاي پيروزي انقلاب اسلامي و در آغازين سالهاي تأسيس نظام جمهوري اسلامي با پذيرفتن نمايندگان اديان و مذاهب، بر ضرورت حقوق آنان تأکيد کردند و با تکريم پاپ، رهبر کاتوليکهاي جهان، او را به حمايت از حقوق ملتهاي مظلوم و مقابله با قدرتهاي جائر دعوت نمودند.
اين انديشه ناب و اين سيره جذاب بايد براي روحانيت شيعه در تمام زمانها و مکانها الگو باشد. همواره در ميان علماي شيعه بودهاند بزرگاني که گفتگو با رهبران مذاهب و اديان را مناسبترين راه براي همزيستي انسانها با همديگر دانسته و در عمل به آن پايبندي نشان دادهاند. برگزاري مناظرهها، محاضرهها، نوشتن کتابهاي استدلالي عاري از تهمت و تهاجم و تخاصم، در دورانهاي مختلف تاريخ اسلام، اسناد معتبري هستند که بر اصل وجود اين سيره حسنه و کارکرد مفيد و مؤثر آن گواهي ميدهند. در جهت مقابل نيز همواره بودند و هستند کساني که تخاصم و تهاجم را ترجيح داده و راه را بر تفاهم پيروان مذاهب و اديان سد کردند و زمينه را براي خونريزيها، ويرانيها و تحميل زيانهاي هنگفت بر ملتها فراهم ساختند.
ترديدي وجود ندارد که کارنامه گروه اول نزد خدا و خلق خدا درخشان و مقبول است و کارنامه گروه دوم موجب روسياهي خودشان و افزودن برگهاي سياه بر پرونده انسانهاست.
در عرصه تعاملات سياسي نيز همزيستي مسالمتآميز بايد همواره حرف اول را بزند و تخاصم در نوبت آخر آنهم فقط در برابر زورگويان، جائران، سلطهطلبان و اشغالگران باشد. زندگي انسانها با چنين خطمشي واقعبينانهايست که ميتواند سعادتمندانه، با شرافت و منطبق بر معيارهاي عبادالله الصالحين شکل بگيرد.
اين همان روشي است که پيامبر گرامي اسلام با پيروان اديان در پيش گرفته بودند و پيماننامههاي آن حضرت با آنان، بهترين راهنماي عمل براي تمام ملتها و دولتهاي مسلمان در عرصه تعاملات سياسي بينالمللي هستند.
علماي ما ميتوانند پرچمداران بزرگ همزيستي مسالمتآميز انسانها در عصر حاضر و راهنمايان راستين نسلهاي آينده براي تعاملات فکري، سياسي و اجتماعي باشند. آنها با اين روش خداپسندانه است که ميتوانند جهان معاصر را از جنگ، ظلم، خونريزي و مخاصمات زيانبار پاک نمايند.