پایگاه خبری / تحلیلی نگام – در ادامه برگزاری اتاق های نگام در کلاب هاوس ، نشست3ساعته ای تحت عنوان : موانع فراروی سازمانهای مردم نهاد با حضور فعالان این حوزه،برگزار شد که با استقبال خوب مخاطبان نگام روبرو شد.
در این نشست آقایان :سید احمد شمس ، احمدرضا احمدپور،مرتضی رضوی، باقر ذهبیون، رضا شیرازی، محمدکاظم جعفری، محسن رادکانی، مسعودذهبیون، حاج حمزه براهویی، حبیب نبوی، مهران ترابی، میلادشهابی، میثم بازیاری و خانم ها مریم حقیقت ، انظاری، خدیجه خورشید سوار، اکرم هدایتی، زینب عبدی، زهرارحیمی خامنه و … به اظهار نظر در این مورد پرداختند و بحث های چالشی بسیار مهمی مطرح گردید.
سازمانهای مردم نهاد (سازمانهای غیردولتی (NGOs ) ، طیف وسیعی از موسسات ، تشکل ها ، انجمن ها و بطور کلی بخشی از نهادهای مدنی غیردولتی را در بر می گیرد که توسط مردم شکل گرفته و با مشارکت و همکاری مردم فعالیت می کنند . امروزه انواع مختلفی از NGO یا سازمان غیردولتی ، در موضوعات متنوع از سطح محلی گرفته تا سطح ملی و بین المللی در اقصی نقاط دنیا فعالیت می نمایند و تعاریف متعددی برای آن ارائه شده است .
با توجه به تنوع تعاريف ، اگر خواسته باشيم سازمانهاي مردم نهاد را تعريف كنيم مي توانيم آنها را سازمانهايي با ويژگيهاي زير بدانيم:
عضويت در آنها داوطلبانه و اختياري است.
تعيين اهداف در آنها بر اساس مشورت و همفكري ميان اعضا صورت مي گيرد.
اعضاي آنها روابطي افقي و مبتني بر برابري حقوق با يكديگر دارند.
آنها كمترين وابستگي را به نهادهاي صاحب و اعمال كننده قدرت سياسي در جامعه يعني دولت دارند.
آنها براي كسب سود و منفعت فعاليت نمي كنند، بلكه اهدافي غير انتفاعي مانند كمك به فقرا، آموزش، توجه به محيط زيست و بهداشت و ايجاد ائتلاف ميان گروههاي كوچك مردم دارند.
آنها ميان دولت و مردم در شكل توسعه اي يا ميان حاميان و گروههاي هدف در شكل سنتي به عنوان يك ميانجي يا واسطه عمل مي كنند.
تنوع فعاليتهاي سازمانهاي غير دولتي بسيار زياد است. آنها در اموري مانند فعاليتهاي امدادي، رفاهي، مذهبي و خيريه اي ، خدماتي، مبارزه با خشونت، دفاع از حقوق بشر، توسعه، علم و تكنولوژي، هنر و حرفه ها، مطبوعات، زنان، جوانان، پناهندگان و مهاجران، سالخوردگان و محرومين در جنبش و تلاش هستند. اشكال سازماني آنها نيز متنوع است. اشكالي چون كارگزاريهاي امدادي و رفاهي، سازمانهاي نوآور فني، كارگزاري توسعه مردمي، سازمانهاي خودجوش توسعه، گروهها و شبكه هاي مدافع و پيمانكاران خدمات عمومي.
حوزه وسيع فعاليت سازمانهاي غير دولتي موجب مي شود تا اين سازمانها اهداف زيادي را دنبال كنند. اهداف آنها را مي توان بطور خلاصه به شرح زير دانست:
توانمند ساختن شهروندان براي رفع مشكلات خويش بويژه گروههاي محروم.
سازماندهي و نهادينه كردن مشاركتهاي شهروندان.
ارائه مشاوره به نهادهاي دولتي.
توجه به محيط زيست، كاستن آلودگيهاي زيست محيطي و كنترل منابع.
ايجاد ائتلاف بين گروههاي كوچك مردم در زمينه هاي بهداشتي، محيط زيست و مانند آنها.
كاربرد روشهاي موثر و كارآمد در انجام امور.
اشتغال زايي براي فقيران.
افزايش آگاهي در ميان شهروندان از طريق برنامه هايي مانند برنامه ريزي خانواده.
كاهش هزينه هاي انجام امور.
تشويق ثروتمندان در كمك به فقرا.
كاهش آلام فقرا، انجام خدمات رفاهي و خيريه اي براي محرومين و معلولين مانند توزيع خوراك.
مروري بر اين اهداف نشان مي دهد كه مي توان بين دو دسته از اهداف تمايز قائل شد :
دسته نخست اهدافي كه نگاه توسعه اي به مساله محروميت و فقر دارند و توانمندسازي را به جاي دادن كمكهاي خيريه معمولي دنبال مي كنند. آنها معطوف به موضوعات و مسائل جديد مانند محيط زيست و بهره وري هستند. هدف هاي يك تا 9 را مي توان در اين دسته گنجاند .
دسته دوم اهدافي هستند كه نگرش سنتي به مساله محروميت يعني انجام امور خيريه اي و حمايتي را باز مي تابانند، يعني رابطه اي يك طرفه ميان كمك دهنده و كمك گيرنده. در اين رابطه بر خلاف نگاه دسته اول كمك گيرنده تقريباً منفعل است و توجه چنداني به توانمندسازي او نمي شود. .
در همه جوامع، جامعه مدنی به عنوان پل بین حاکمیت و ملت، نقش مهمی در تحقق توسعه اجتماعی ایفا میکند. یکی از مهمترین ارکان جامعه مدنی، سازمانهای مردمنهاد هستند که به آنها سازمانهای غیردولتی یا همان NGOها هم گفته میشود، که بخش مهمی از مشارکت عمومی و اجتماعی از طریق آنها صورت میگیرد. سازمانهای مردم نهاد (سمنها) همواره با مسائل و آسیبهای زیادی در سطوح مختلف مواجه بودهاند که مانع توسعه آنها شده است. این پرسش بنیادین که مهمترین زمینهها، عوامل و علل این توسعه نیافتگی کدامند، منجر به انجام طرح پژوهشی” آسیب شناسی سمنها در ایران” شده است.
مهمترین چالشهای کلی سمنها و جامعه را میتوان پایین بودن سطح مشارکت اجتماعی در جامعه به دلایل مختلف و همینطور فقدان جایگاه لازم برای سازمانهای مردمنهاد دانست. البته این جایگاه برای خیریهها به نسبت سمنها بیشتر است. بیشترین مشکلات و مسائل برونسازمانی سمنها در ارتباط با حاکمیت رخ میدهد. برخی از ابعاد این مسائل که آسیبهای زیادی را در برگرفته است عبارتند از: رویکرد سیاسی و امنیتی حاکمیت به سمنها، حکمرانی گفتمان دولتی، نگرش نامناسب حاکمیت به سمنها، فقدان جایگاه سمنها در سیاستگذاریها ، مسائل اقتصادی، قانونی، ساختاری و مسائل نظارتی دولت. مهمترین چالش در مسائل اقتصادی استقلال یا وابستگی سمنها به دولت است و مهمترین چالش قانونی، فقدان قانون جامع برای سمنهاست.
مسائل اقتصادی، مسائل ساختاری، مسائل مدیریتی و مسائل منابع انسانی عمدهترین مسائل درونسازمانی سمنها را تشکیل میدهند. مشکلات مالی از مشکلاتی است که غالب آنها مطرح کردهاند. در این بین، بار و فشار مالی خیریهها به سبب ماهیت فعالیتها و حامیان مالیشان، کمتر از سمنهاست. از سوی دیگر بنانشدن اصولی بسیاری از سمنها بر ساختار مناسب و تشکیلاتی حرفهای و تخصصی و… بر موفقیت شان تأثیرات منفی میگذارد.
اما بیشترین آسیب درونسازمانی به سازمانهای مردمنهاد از ناحیه مسائل و مشکلات مدیریتی سمنها وارد میشود. اینکه مدیریت سمنها، سنتی، غیرحرفهای، غیرتخصصی و فاقد مهارتهای مدیریتی متعددی است؛ پیشبرد سمنها در راستای اهدافشان را با آسیبهای جدی مواجه میکند و درنهایت منابع انسانی سمنها همواره دچار مسائل بسیاری است. این مسائل مدیران و اعضای هیئت مدیره و اعضای ثابت و گروه مهم داوطلبان را دربر میگیرد که برای تبیین آن مجال مفصلی میطلبد.
راهکارهای بهبود وضعیت سمن ها
کاهش تصدیگری دولت، تسهیل تشکیلاتیشدن سمنها، شناساندن سمن به جامعه و نهادینه کردن جایگاه آن، تسهیل ورود سمنها در ساختار سیاستگذاری و خطمشیگذاری و … برخی ازاستراتژیهایی هستند که در این طرح پیشنهاد شدهاند؛ که موجب افزایش مشارکت سمنها در جامعه و به تبع، افزایش مشارکت اجتماعی میشود.
نبود دانش حرفهای در مورد سمنها در ایران یکی از خلأهای بزرگ چه در بخش دولتی و چه در سازمانهای غیردولتی است. از اینرو راهبرد کلان مدیریت دانش به عنوان راهبردی درنظر گرفته شده است که تحقق آن به جامعه سمنها و دولت و شبکههای پیرامونی کمک میکند تا با ابزارهای آن بتوانند به گردآوری، تدوین و تولید محتوا در این حوزه پرداخته و به توانمندسازی سمنها منجر شود.
مهمترین استراتژیها و طرح و برنامههای مدیریت دانش را میتوان در تخصصیشدن امور حوزه سمنها، برگزاری گردهماییها، آموزش و توانمندسازی ، شناسایی تجارب موفق داخلی و خارجی، ایجاد نظام بانک اطلاعاتی از سمنها، انجام پروژههای مطالعاتی در حوزه سمنها ، ایجاد سازوکارهای دانشی مدیریت سمنها و … دانست. راهکارهای این استرتژیها باید در هر دو نظام دولتی و سمنها بکار بسته شوند.
آخرین راهبرد کلان، اِعمال سازوکارهای مدیریتی است. این کلان راهبرد توسط حاکمیت باید مورد توجه ویژه قرار گرفته و عملیاتی شود. استراتژیهای ایجاد و فعالیت نهاد فراگیر ملی و تقویت شبکهها، مهندسی مجدد نظام نظارت و ارزیابی عملکرد سمنها، ایجاد ساختارهای حمایتی از سمنها در بدنه حاکمیت، رفع موانع و تسهیل فرایند ثبت و مجوز، تدوین و تصویب قانون جامع سمنها، حمایتهای دولتی و غیرامنیتیکردن رابطه حاکمیت با سمنها از جمله این استراتژیها محسوب میشوند که هریک مجموعه راهکارهایی را ذیل خود دارد.
جمعیت امداد دانشجویی مردمی امام علی (ع) یک سازمان غیردولتی در ایران است که در سال ۱۳۷۸ بنیان گذاشته شده است.
عمده فعالیتهای این نهاد، رسیدگی به کودکان و زنان آسیبدیده بودهاست.جمعیت امام علی از سال ۲۰۱۰ در شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد، به عنوان مقام مشورتی عامعضویت دارد.
این سازمان را شارمین میمندینژاد تأسیس کرده بود. طبق ادعای وبگاه جمعیت امام علی، ده هزار عضو داوطلب در این نهاد فعالیت میکردند.
برای این سازمان در اسفندماه ۱۳۹۹ با دادخواست وزارت کشور و رای بدوی دادگاه به انحلال صادر شده است.لازم به ذکر است در حال حاضر تمامی مراکز و پروژههای جمعیت امام علی فعال و برقرار است.
طبق گفته وکیل این نهاد، جمعیت به این حکم در دادگاه تجدید نظر اعتراض میکند
«کوچهگردان عاشق» نخستین و قدیمیترین طرح جمعیت مستقل امداد دانشجویی مردمی امام علی است که از سال ۱۳۷۸ تاکنون بیوقفه برگزار شدهاست. در این طرح، کیسههای نیازهای یکماهه هزاران خانواده محروم در شبهای قدر توسط دانشجویان و مردم، تهیه و به درِ خانههای آنان برده میشود؛ و این حرکت در واقع به پیروی از کوچهگردیهای امام علی در یتیمنوازی و مهر به همنوع، انجام میشود.
فعالان و صاحب نظران امر در این نشست که بیش از سه ساعت به طول انجامید ضمن بررسی مشکلات سازمان های مردم نهاد و بیان تجربیات فردی و سازمانی خود در جهت شناسایی آسیب های پیش رو و راهکارهای بهبود وضعیت آن ، مطالب مهم و بسیار مفیدی را مطرح نمودند که فایل کامل آن را می توانید در بخش تلویزیون نگام مشاهده بفرمایید.