محمدهادی بازیاری
سفر تاریخی پاپ فرانسیس به عراق با دیدار با الکاظمی آغاز شد
پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیکهای جهان، روز جمعه، ۱۵ اسفندماه، برای دیداری سه روزه وارد عراق شد. این نخستین دیدار یک پاپ از عراق و اولین خروج پاپ از اروپا پس از اعمال محدودیتهای کرونا در این قاره است.
به گزارش خبرگزاری رویترز، مصطفی الکاظمی، نخست وزیر عراق، در فرودگاه بغداد از پاپ در آغاز این سفر تاریخی استقبال کرد.
این دو پس از مراسم استقبال دقایقی با هم دیدار و گفتوگو داشتند.
پاپ فرانسیس سپس برای دیدار با برهم صالح، رئیس جمهور عراق، به کاخ ریاست جمهوری این کشور رفت.
بر اساس این گزارش، همراه با پاپ، ۷۵ روزنامهنگار نیز طی تدابیر شدید امنیتی وارد بغداد شدند. ده هزار نیروی امنیتی عراقی، ماموریت تامین امنیت پاپ و هیئت همراه وی را بر عهده دارند.
این نخستین بازدید یک پاپ، ۸۴ ساله، از زادگاه کلیساهای شرقی است که طی ۲۰ سال اخیر، بیش از یک میلیون مسیحی از آنجا گریختهاند.
آزار و اذیت سیستماتیک هزاران مسیحی عراق از سوی القاعده و داعش، باعث خروج صدها هزار نفر از آنها از سرزمین آبا و اجدادی خود شده است.
پاپ فرانسیس قرار است علاوه بر مقامات رسمی عراقی، با اسقفهای کلیسای کاتولیک عراق، اقلیت مسیحی این کشور و آیتالله علی سیستانی، مرجع تقلید ۹۰ ساله شیعه، دیدار کند که از سوی بسیاری از تحلیلگران، بهویژه در ارتباط با ایران و رهبری جمهوری اسلامی دارای اهمیت تلقی میشود.
رهبر کاتولیکهای جهان قرار است در کلیسای بغداد مراسم عشای ربانی را برگزار کند. او سپس به شهر جنوبیِ نجف سفر خواهد کرد تا با آیتالله سیستانی دیدار کند.
او همچنین قرار است طبق برنامه به سایت باستانی أور در جنوب عراق سفر کند که به عنوان زادگاه ابراهیمِ پیامبر شناخته میشود و مورد احترام مسلمانان و مسیحیان و یهودیان است.
پاپ در گفتوگویی کوتاه با خبرنگاران همراهش در هواپیما این سفر را «نمادین» خواند. او پیشتر نیز گفته بود مدتها است که منتظر دیدار با مسیحیان عراقی است که «رنج بسیاری» را تحمل کردهاند.
دیدار پاپ از عراق با توجه به نقش مسیحیان این کشور در ایمان مسیحی و فرهنگ آنها که به دوران ۴۰۰۰ سال پیش و تمدن بابل بازمیگردد، دارای اهمیت نمادین ویژهای است.
موصل، مهمترین مرکز زندگی مسیحیان عراقی است. پیش از حمله گروه داعش به عراق، حدود یک و نیم میلیون مسیحی در این کشور زندگی میکردند.
این در حالی است که در حال حاضر، کمتر از ۴۰۰ هزار مسیحی در عراق باقی ماندهاند.
حدود نیمی از مسیحیان عراق پیرو کلیسای کلدانی و سایر کلیساهای کاتولیک و بقیه پیرو کلیسای ارتدکس ارامنه و یا کلیساهای پروتستان هستند.
خبرگزاری فرانسه پیش از این گزارش کرده بود که به مناسبت سفر پاپ در اکثر شهرهای عراق از بغداد گرفته تا نجف، بنرهایی برای استقبال از او نصب شده است.
واکنش آیتالله رشاد به سفر پاپ به عراق
آیتالله علی اکبر رشاد در آغاز درس خارج فقه القضاء در واکنش به سفر سه روزه پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک رم به کشور عراق در روز ۵ مارس (۱۵ اسفند)، نکاتی را بیان کرد.
به گزارش ایسنا، آیتالله علی اکبر رشاد رئیس شورای حوزههای علمیه استان تهران گفت: در ابتدای درس امروز لازم میدانم به مناسبت سفر جناب پاپ به کشور همسایه ما عراق، به عنوان کسی که سالهای متمادی در جریان دیپلماسی بینالادیانی و گفتوگوهای بینادینی و بینامذاهبی حضور داشته و نقش ایفا کرده است، و در سراسر جهان در همایشها و کنفرانسهای گوناگون در مراوده با ادیان و مذاهب و مسالک معنوی مختلف شرکت و مشارکت فعال داشته است
ما از حضور جناب پاپ از منطقه استقبال میکنیم
واکنش کاربران شبکههای اجتماعی عراق به سفر پاپ
سفر پاپ فرانسیس به عراق که در صدر اخبار امروز این کشور قرار گرفت به جز استقبال عراقیها از گفتمان ادیان، با واکنش شبکههای اجتماعی نیز مواجه شد.
بر اساس این گزارش، بسیاری از شهروندان عراقی در شبکههای اجتماعی و فضای مجازی این کشور با استقبال از این سفر مطالبی را درباره سفر مذکور نوشتند.
آیا سفر پاپ به عراق مسیحیان این کشور را از خطر «انقراض» نجات خواهد داد؟
مسیحیان عراق از دهه ها به اینسو تحت فشار، تعقیب و آزار قرار دارند. بسیاری ها تردید دارند که سفر رهبر کاتولیکهای جهان به عراق تأثیر مثبتی بر وضعیت مسیحیان این کشور بگذارد. پاپ امروز به بغداد رسید.
پاپ فرانسیسکوس، رهبر کاتولیک های جهان، امروز جمعه برای یک سفر چهار روزه به عراق رسید. این نخستین باری است که رهبر کاتولیک های جهان به عراق می رود. قرار است پاپ فرانسیسکوس ۸۴ ساله در این سفر از نقاط مختلفی دیدار کند.
رهبر کاتولیک های جهان پس از اشتراک در مراسم مذهبی در بغداد پایتخت عراق و اربیل در شمال این کشور، با روحانیون ارشد مسلمان در شهر نجف در جنوب عراق و در شهر موصل در شمال این کشور ملاقات می کند. شعار برابری میان ادیان «ما همه برادریم» شعار اصلی این سفر است.
رهبران مسیحیان عراق تا حال بار بار تأکید کرده اند که مسیحیان در این کشور با اکثریت مسلمان، با تهدیدهای جدی مواجه اند و پیشگویی کرده اند که مجتمع های محلی مسیحی در عراق، شبیه جمعیت های یهودی که زمانی یکی از مرفه ترین جماعت های این کشور را تشکیل می دادند، در خطر انقراض قرار دارند. گزارش هایی وجود دارد که در حال حاضر کمتر از ده یهودی در بغداد زندگی می کنند.
گهواره تمدن
مسیحیان از اولین قرن پس از میلاد در مناطقی که اکنون به نام عراق یاد می شوند، زیست داشته اند. در انجیل آمده است که شهر باستانی اور مهد ادیان ابراهیمی است و قرار است پاپ به روز شنبه از آن دیدار کرده و مراسم نیایش را به جا آورد.
در زمان حاکمیت صدام حسین، دیکتاتور سکولار عراق، مسیحیان که متعلق به یکی از ۱۴ مذهب مختلف اند، می توانستند آزادانه مراسم دینی خود را ادا نمایند. اما پس از حمله نیروهای امریکایی در سال ۲۰۰۳ در این کشور و افزایش خشونت ها پیروان مذاهب مختلف به شمول مسیحیان با خشونت های مختلفی مواجه گردیدند.
پس از تسلط گروه افراطگرای داعش یا دولت اسلامی بر ولایت های نینوا و موصل، مسحیان مناطق شمال عراق را که از صدها سال در آنجا سکونت داشتند، ترک کرده و مجبور به فرار شدند.
در سرشماری نفوس عراق در سال ۱۹۸۷ میلادی، رقم جمعیت مسیحیان این کشور به ۱،۴ میلیون تن می رسید. اما در سه دهه اخیر رقم جمعیت مسیحیان این کشور به دلیل مهاجرت و فرار از زادگاه شان، به شدت کاهش یافته است. تخمین زده می شود که فعلاً بین ۲۰۰ هزار تا ۳۰۰ هزار مسیحی در عراق زندگی می کنند.
اکنون این سوال مطرح است که آیا سفر چهار روزه پاپ بر زندگی مسیحیان عراق تأثیر مثبتی به جا می گذارد؟ بشار متی وردا، اسقف اعظم مسیحیان کلدانی در شهر اربیل معتقد است که این سفر فایده زیادی به حال مسیحیان این کشور نخواهد داشت. او به شبکه «سی ان ان» گفت: «سفر پاپ نه از وجه مادی سودی برای مسیحیان خواهد داشت و نه هم مستقیماً. چونکه ما در یک سیستم واقعاً فاسد سیاسی و اقتصادی زندگی می کنیم.»
وردا افزود: «پاپ حین سفرش به عراق جملات خوبی خواهد شنید، اما وقتی پای مسایل روزمره در میان می آید، خیر، من فکر می کنم قضیه چیز دیگری است.»
«بیا، واقعیت های زندگی ما را تجربه کن»
ریمون یوسف ماتی یک تن از مسیحیان عراقی است که از زادگاهش مجبور به فرار شده و در اردوگاه آوارگان مریم در بغداد زندگی می کند. او پاپ را به خانه اش دعوت کرده است.
به گفته او، پاپ نباید فقط به دیدار بغداد و تماشای جاده های جاروب کشیده و تمیز این شهر که مخصوصاً برای میزبانی از پاپ مثل یک تصویر دروغین تزئین شده اند، بسنده کند.
او گفته است: «ما می خواهیم که او اینجا بیاید و زندگی واقعی ما را ببیند.» خانواده ماتی تصمیم گرفته اند که دیگر به خانه برنگردند، با آنکه حکومت عراق سال گذشته اعلام کرد که اردوگاه های بیجاشدگان را تخلیه و مسدود می کند.
ماتی خطاب به رهبر کاتولیک های جهان گفت: «بیایید و وضعیت زندگی مسیحیان را ببینید، بیایید و شرایط زندگی مسیحیان را ببینید، شما که مرد مصلح هستید، بیایید و واقعیت زندگی ما را تجربه کنید. »
چرا پاپ با وجود کرونا و معضلات امنیتی به عراق سفر کرد؟
نیویورک تایمز در گزارشی مفصل به بررسی ابعاد گوناگون اهمیت سفر پاپ فرانسیس به عراق پرداخته است:
سفر پاپ فرانسیس به عراق با وجود نگرانی در مورد همهگیری کرونا و مسائل امنیتی در حال انجام است اما دلیل این بازدید چیست و این سفر شامل چه استلزامات و امیدهایی است.
این سفر سه روزه در حالی انجام شد که نگرانی از اجتماع مردمی در شرایط همهگیری کرونا و وقوع موجی جدید در عراق، مسئولان این کشور را به تب و تاب ویژهای انداخته بود.
مسائل امنیتی نیز در مورد سفر به کشوری که سالهاست درگیر جنگ و کشمکش بوده معضلی جدی است، با این حال پاپ از انجام وعده بازدید خود از یکی از قدیمیترین جوامع مسیحی جهان منصرف نشد.
نیویورک تایمز از دلایل سفر فرانسیس به عراق نوشت و گفت چنین دیداری آرزوی چندین ساله پاپ بوده است. ژان پل دوم قصد داشت در سال ۲۰۰۰ از عراق بازدید کند که با افزایش تنش در منطقه این سفر لغو شد. بندیکت شانزدهم نیز دعوت شده بود اما به دلیل جنگ نتوانست این سفر را انجام دهد..
رئیس جمهور عراق، برهم صالح، فرانسیس اول را در ژوئیه ۲۰۱۹ دعوت کرد و امید داشت این امر به بهبود کشور پس از سالها کشمکش کمک کند. فرانسیس این دعوت را پذیرفت و به صراحت اعلام کرد که نمی خواهد مردم عراق، به ویژه جمعیت مسیحی رنج دیده این کشور را ناامید کند.
واتیکان معتقد است فرصت حمایت و نزدیکی به یکی از قدیمیترین جوامع مسیحی جهان بیشتر از خطرات آن است. جمعیت مسیحیان عراق تقریبا به یک سوم از ۱.۵ میلیون نفری که در سالهای آخر حکومت صدام حسین در آنجا زندگی میکردند، کاهش یافته است.
فرانسیس همچنین با امید به بهبود روابط و ایجاد زمینهای برای صلح که از مردم هر دین و مذهبی در عراق محافظت کند، با رهبران شیعه دیدار خواهد کرد.
شرایط همهگیری کرونا
بیش از یک سال از فعالیتهای واتیکان برای انجام این سفر با توجه به دستورالعملهای بهداشتی میگذرد و پاپ در سخنرانی هفتگی خود، روز چهارشنبه، گفت: «از شما میخواهم که من را در این سفر روحانی با دعا همراهی کنید تا به بهترین شکل ممکن اتفاق بیفتد و میوه مورد انتظار را به بار بیاورد؛ مردم عراق در انتظار ما هستند.»
پاپ که در اواسط ژانویه(دو ماه قبل) واکسینه شد، از کشورهای ثروتمند خواسته که به کشورهای فقیرتر نیز واکسن بدهند؛ او همچنین امتناع از تزریق واکسن را «خودکشی» خواند.
با وجود اینکه همراهان پاپ نیز واکسن دریافت کردهاند این احتمال که پاپ ۸۴ ساله ممکن است سهوا عراقیها را که عملا به واکسن دسترسی ندارند به خطر بیندازد، باعث نگرانی متحدانش در رم شده است.
آنتونیو اسپادارو، کشیش یسوعی و نزدیک به فرانسیس گفت: «این نگرانی وجود دارد که سفر پاپ سلامتی مردم را به خطر نیندازد؛ ما نسبت به این مسئله آگاهیم.» سخنگوی واتیکان نیز پیش از این تعداد مبتلایان عراق را کم دانست و تاکید کرد این سفر یک دیدار امن، با فاصله اجتماعی، هوشیارانه و بدون تجمعات معمول خواهد بود.
طرفداران نگرانند که اهداف پاپ در این سفر تحت تاثیر کوچکترین نشانه از شیوع بیشتر ویروس قرار گیرد زیرا اجبار به رعایت فاصله اجتماعی دشوار خواهد بود.
یکی دیگر از نکات جالب توجه این سفر دیدار بین مذهبی در دشت اور است که براساس باورهای دینی، خانه ابراهیم،جد بزرگ ادیان یهودیت، مسیحیت و اسلام است. فرانسیس در آنجا سخنرانی میکند و به بغداد باز میگردد و در کلیسای کلدانی مراسم مقدس را در برگزار میکند.
دستاورد سفر
عراق از این دیدار به عنوان فرصتی برای نشان دادن ثبات نسبی خود پس از سالها جنگ و درگیری فرقهای استقبال کرده است. علاوه بر این دو سال از خاتمه یافتن کنترل گروه تروریستی داعش در این سرزمین است.
رئیس جمهور برهم صالح، که از پاپ استقبال کرد پیش از این در روم با فرانسیس ملاقات کرده و حقوق اقلیتها را به عنوان یک اولویت قرار داده است. پاپ همچنین با نخست وزیر مصطفی الکاظمی دیدار خواهد کرد اما بیشترین انتظار رسمی از این سفر در دیدار با آیت الله سیستانی خواهد بود.
پیامهای آیتالله که پیش از این از طریق یک نماینده مطرح شده، وزن زیادی دارد؛ ایشان روند تاریخ عراق را در موضوعاتی مانند انتخابات تغییر داده است. این دیدار که طی یک جلسه خصوصی در منزل ساده آیتالله در نجف خواهد بودهرچند که انتظار امضای توافقنامه وجود ندارد.
اهمیت عراق برای کلیسای کاتولیک روم
ریشههای مسیحیت در عراق به دورههای اول ایمان باز میگردد. اعتقاد بر این است که مقبره شخصیتهای کتاب مقدس مانند یونس و یوشع در آنجا است.
جمعیت مسیحیان عراق که از آیینهای مختلف از جمله ارمنی، آشوری، کلدانی، ملکیتی و سریانی تشکیل شده با آزاری که از یک دهه جنگ ویرانگر پس از حمله ایالات متحده در سال ۲۰۰۳، و سپس با حملات وحشیانه داعش از ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷، دیدند بسیار محدود شده است.
بسیاری از مسیحیان بازمانده این کشور به کانادا، اردن، ترکیه و آمریکا مهاجرت کردند. از نظر مسیحیان، آمدن پاپ برای رنج و درد آنها نمایش قدرتمندی از همبستگی است.
در دیدار پاپ فرانسیس و حضرت آیت الله سیستانی چه گذشت؟ / گزارشی از استقبال، بدرقه و دیدار رهبر کاتولیک های جهان با مرجع عالیقدر شیعیان جهان
پاپ فرانسیس ،رهبر کاتولیک های جهان در ادامه سفر به عراق و در دومین روز از سفر خود با حضور در شهر نجف اشرف با حضرت آیت الله العظمی سیستانی دیدار و گفت وگو کرد.
بیانیه واتیکان پس از دیدار پاپ با حضرت آیتالله سیستانی
واتیکان در پی دیدار حضرت آیت الله العظمی سیستانی و پاپ فرانسیس، بیانیه ای صادر کرد.
به نقل از منابع عراقی، در متن این بیانیه آمده است:
پاپ فرانسیس صبح روز (شنبه، ۱۶ حوت) با حضرت آیت الله العظمی سیستانی در نجف اشرف دیدار کرد.
در این دیدار صمیمی که حدود پنجاه و چهار دقیقه به طول انجامید، پدر اقدس بر اهمیت همکاری و دوستی بین فرقه های دینی تاکید کردند تا از طریق توسعه احترام متبادل و گفتگو بتوانیم در خیر عراق و منطقه و همه بشریت سهیم باشیم.
این دیدار فرصتی برای قدردانی پاپ از حضرت آیت الله العظمی سیستانی به دلیل مبارزه او به همراه طایفه شیعیان با خشونت، و مشکلات بزرگ سال های اخیر در دفاع از ضعیف ترینها و مظلوم ترین ها و تاکید بر قداست زندگی انسان و اهمیت ووحدت مردم عراق بود.
پاپ در حضور حضرت آیت الله سیستانی دعاهای خود را برای آینده ای با حاکمیت صلح و براداری برای سرزمین محبوب عراق، خاورمیانه و سراسر جهان تکرار کرد.
بیانیه دفتر حضرت آیتالله سیستانی درباره دیدار با پاپ فرانسیس: رهبران بزرگ مذهبی و معنوی باید برای جلوگیری از فجایع، نقش ایفا کنند
دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی در نجف اشرف روز (شنبه، ۱۶ حوت) بیانیه ای درباره دیدار مرجع عالیقدر شیعیان با پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک های جهان صادر کرد.
در این بیانیه آمده است که درباره چالش های بزرگی که بشریت در این دوران با آن روبروست و نقش ایمان به خداوند سبحانه و تعالی و پایبندی به ارزش های والای اخلاقی برای غلبه بر آنها گفتگو و تبادل نظر شد.
در متن این بیانیه چنین آمده است:
حضرت آیت الله العظمی سیستانی صبح امروز(شنبه) با پاپ فرانسیس پاپ کلیسای کاتولیک و رئیس دولت واتیکان دیدار کرد.
در این دیدار درباره چالش های بزرگی که بشریت در این دوران با آن روبروست و نقش ایمان به خداوند سبحانه و تعالی و پایبندی به ارزش های والای اخلاقی برای غلبه بر آنها گفتگو و تبادل نظر شد.
حضرت آیت الله سیستانی در این دیدار در مورد بی عدالتی، ستم، فقر، آزار و اذیت های مذهبی و فکری، سرکوب آزادهای اساسی و فقدان عدالت اجتماعی که کشورهای مختلف از آن رنج می برند، به ویژه جنگ ها و اقدامات خشونت بار، محاصره اقتصادی، آوارگی و دیگر مواردی که ملت های منطقه ما به ویژه ملت فلسطین در اراضی اشغالی از آن رنج می برند، صحبت کردند.
معظم له در ادامه به نقشی اشاره کردند که رهبران بزرگ مذهبی و معنوی باید برای جلوگیری از آن فجایع ایفا کنند و یادآور شدند که از آنها امید می رود که طرف های مربوطه- بویژه قدرت های بزرگ- را نسبت به غلبه دادن جانب عقل و حکمت و کنار گذاشتن زبان جنگ، و پرهیز از گسترش منافع شخصی به ضرر حقوق ملت ها در زمینه زندگی کریمانه و آزادانه ترغیب کنند و همچنین بر اهمیت دو چندان کردن تلاش ها برای تقویت ارزش های همبستگی، همزیستی مسالمت آمیز و همبستگی انسانی در همه جوامع برپایه رعایت حقوق و احترام متبادل بین پیروان ادیان و گرایش های فکری مختلف تاکید کردند.
ایشان همچنین به جایگاه عراق و تاریخ باشکوه آن و خصائل نیکوی طیف های مختلف آن اشاره کردند و ابراز امیدواری کردند که در مدتی نه چندان دور مصیبت کنونی را پشت سر بگذارند و بر اهتمام خودمبنی بر اینکه شهروندان مسیحی مانند سایر عراقی ها در امنیت و صلح زندگی کنند و از حقوق کامل خود براساس قانون اساسی برخوردار باشند، تاکید کردند و به نقشی که مرجعیت دینی در حمایت از آنها و سایر کسانی اشاره کردند که در حوادث سال های گذشته مورد ظلم و آزار و اذیت واقع شدند بویژه در مدتی که تروریست ها مناطق وسیعی از چند استان عراق را اشغال کردند و در آنها اقدامات جنایت کارانه شرم آوری را مرتکب شدند.
معظم له در پایان برای پاپ و پیروان کلیسای کاتولیک و همه بشریت دعای خیر و سعادت کردند و از پاپ به خاطر تحمل رنج سفر به نجف اشرف برای انجام این سفر قدردانی کردند.
برنامه سفر پاپ بعد از دیدار با ایت الله سیستانی بدین شرح است
پس از آن به منطقه ناصریه و ملاقات از شهر باستانی اور رفت. اینجا زادگاه ابراهیم،پیامبر مشترک مسلمانان، مسیحیان و یهودیان است.
سپس به بغداد بازگشت و در مراسم کلیسای چالدین شرکت کرد.
امروز که مصلدف با هفتم مارس به اربیل رفته و با روسای کردستان ملاقات خواهد کرد.
در موصل به یاد قربانیان جنگ مراسم یادبودی با حضور وی برگزار خواهد شد.
سپس به بزرگترین شهر مسیحی نشین عراق یعنی Qaraqosh میرود. مردم این شهر در پی هجوم ۲۰۱۴ داعش از منطقه پا به فرار گذاشتند.
در اربیل و در استادیوم مراسم برگزار خواهد شد و بعد به بغداد باز میگردد.
روز هشتم مارس مراسم بدرقه در فرودگاه بغداد انجام خواهد شد.
سفر پاپ به عراق و دیدار با آیت الله سیستانی و مقامات عراقی خط بطلانی کشید بر سه دهه آرزوی خام رهبر ایران که خود را رهبر مسلمانان جهان قلمداد می کرد
دنیا و بزرگان دنیا دریافته اند که اگر به دنبال صلح و امنیت جهانی هستند ، این صلح و امنیت در دستان علی خامنه ای قرار ندارد
بعید نیست اگر پاپ از آیت الله سیستانی خواسته باشد راهی بیابد تا به زیاده خواهی ها و رفتار پرخطر علی خامنه ای در سطح جهانی پایان بدهند و از رهبر ایران بخواهند دست از تفرقه و برادرکشی و ترویج تروریسم در منطقه بردارد
سفر پاپ به عراق این کشور را به عنوان یک عضو مفید جامعه جهانی که در بزنگاهای سیاسی توان انجام تحرکات مثبت را دارد مطرح خواهد کرد