✍️عزیز قاسم زاده
۱_روح الله زم در مهر ۹۸ در عراق ربوده شد و به ایران بازگردانده شد.به دنبال دستگیریش تمامی مقامات عالی رتبه ایران به همدیگر تبریک گفتند و اظهار شادمانی کردند.این شادمانی ها به حدی گسترده بود که دو تصور در اذهان شکل می گرفت.نخست اینکه عامل همه ی بدبختی ها و مشکلات کلان کشور شخص زم بوده و از فردای دستگیری قرار است ایران روی آبادی و آزادی و توسعه را ببیند و از همین رو مقامات ذوق زده شده اند و تصور دیگر این بود که حاکمیت علت اعتراض های مردمی را به ویژه در دی ۹۶ به چشم آمدنیوز و روح الله زم می بیند و با دستگیریش خیالش از بروز اعتراضات بعدی راحت شده است.اما کمتر از یک ماه، اعتراضات گسترده آبان شکل گرفت در حالی که زم کمترین نقشی در ظهور و بروز آنها نداشت.سئوال اینجاست چرا نباید دادگاه زم با حضور خبرنگاران و به طور مستقیم از تلویزیون پخش می شد وقتی دستگیری چنین فردی تا این اندازه برای حاکمیت حائز اهمیت بود چرا گزیده هایی از دادگاه او پخش می شد اما اعترافاتش در حالی که هنوز کیفیت، چگونگی و عاملان پشت صحنه ی آن در پخش مشخص نیستند،چند باری پخش شد. بنا به نوشتاری از محمد علی زم یک روز پیش از اعدام روح الله زم،در دیدار با خانواده اش از آنها می پرسد:«آیا این روزها فیلمی علیه من پخش کرده اند؟ گفتند که آقای رئیسی می خواهد تو را در «طرح مبادله» قرار دهد.»وقتی محمد علی زم از روح الله می پرسد مبادله یعنی چه؟او به آنها می گوید:«مرا بدهند و کسی را از آن طرف آزاد کنند،گفتند تو اینها را بنویس و ما این فیلم را فقط برای آقای رئیسی تهیه می کنیم و هیچ استفاده دیگری ندارد.»محمد علی زم در ادامه نوشته:«گفتم باز هم تو گول خوردی؟گفت چه کار دیگری می تونستم بکنم؟»
۲-روح الله زم از طریق ارتباطاتی، اطلاعاتی برای او می رسیده که ترکیبی از اطلاعات درست و نادرست بوده.به گفته مهدی محمودیان شخصی از نیروهای امنیتی که به اتهام دادن اطلاعات به زم اکنون در زندان به سر می برد،چند روزی با او هم بند بوده و بنا به اظهار محمودیان آن شخص مدعی شده که با خواسته مقامات مافوقش اطلاعاتی را در اختیار زم می داده است.اکنون مشخص نیست که چرا کل پروژه آمدنیوز را به تمامی با اعدام زم می خواهند سر هم بیاورند، بدون اینکه مقامات ذی ربط حتی به ادعاهای روزهای نخستین خود مبنی بر کشف نیروهای مرتبط با زم و چگونگی این ارتباط و سرنوشت آنها کمترین پاسخی به افکار عمومی داده باشند.
۳_روح الله زم در مدت بازداشت در بند ۲ الف سپاه بود و در اعترافاتی که از او پخش شد، متهم به لو دادن مسیرهای تردد سردار قاسم سلیمانی و طراحی حمله موشکی به ایران شد.در حالی که این دو ادعا بسیار مهم و حیاتی است اما ارگان مطبوعاتی سپاه صبح صادق در آخرین نشریه منتشر شده خود پس از اعدام زم ضمن اینکه ربایش زم را از «شاهکار های اطلاعاتی تاریخ چهل ساله» جمهوری اسلامی نام می برد،هیچ اشاره ای به محتویات اعترافات پخش شده با همه اهمیت فوق العاده اش،نکرده و ضمن دفاع از ربایش و اعدام او در ذکر مهم ترین دلیل این اقدام تاکید کرده:«زم و کانال آمدنیوز با شعار آگاهی،مبارزه و دموکراسی و بهره گیری از رویکرد افشاگری علیه مسئولان و ارکان نظام،در صدد شکاف بین توده های مردم و حاکمیت بود و زمینه بروز اعتراضات را فراهم می کرد.»
۴-بر طبق قوانین جاری کشور فردی که قرار است اعدام شود،باید با خانواده خود دیدار کند و وصیت خود را مرقون دارد.این امر علاوه بر مهمل حقوقی،صورت شرعی هم دارد و بنا بر اظهار پدر او هیچ کدام از طرفین از اعدام قریب الوقوع روح ا…زم اطلاع نداشتند و حتی شخص روح الله زم از تایید حکم خود در دیوان هم مطلع نبوده است.
۵_روح الله زم در شرایطی وارد عراق شد که به لحاظ موقعیت سیاسی بسیار مخاطره آمیز بود.این امر آشکارتر از آن است که به شرح و تفصیل نیاز داشته باشد.بنابراین هیچ عاملی مهم تر از دیدار با آیت الله سیستانی نتوانسته او را علی رغم تاکیدات موکد اطرافیانش از جمله حسن فرشتیان در مخاطره آمیز بودن این سفر،مانع شود.اما دفتر آیت الله سیستانی هم هرگونه دخالت خود را در این باره رد کرده است.گرچه این پرسش جدی باقی است چرا آیت الله سیستانی علی رغم اینکه زم به اعدام محکوم شده بود و تقریبا مبرهن بود که روح الله زم با فریب ملاقات با او به ایران کشانیده شده،موضوع را جدی نگرفته و دفتر او پس از اعدامش، اعلام کرده که از رئیسی استعلام کرده و او دخالت ایران در سوء استفاده از نام و بیت آیت الله سیستانی را تکذیب کرده است.حال با این موضع گیری غیر مسئولانه،جای این پرسش است که روح الله زم به قصد زیارت عتبات عالیات در شرایطی که زائران بسیاری از سفر به این کشور در آن مقطع خودداری می ورزیدند،این ریسک را پذیرفته بود؟کاش افکار عمومی محلی از اعراب در پاسخگویی ها می داشت.