✍️محمد فاضلی
«هاشمی رفسنجانی در جمع مسئولان کشور در توجیه پذیرش قطعنامه گفته بود: کل درآمد ما در سال حدود 200 میلیارد تومان است. درآمد واقعی ما خیلی نیست. یک مقدار از نفت میگیریم که این درآمد نیست، خوردن ذخایر است و یک مقدار از مالیات میگیریم. عمدهی مالیات هم از جاهایی است که واقعاً مالیات نیست یا از کارمندهای دولت میگیریم که باید با دست دیگری به آنها بدهیم و یا از شرکتهای دولتی میگیریم که مال خود دولت است و اصلاً درآمد حساب نمیشود. آن وقت این مبلغ را بیش از نصفش را باید بدهیم برای جنگ. برای کل کشور یعنی 50 میلیون نفر جمعیت و برای این همه کسری و مشکلات 100 میلیارد تومان. ارز هم از این بدتر. اگر ریال بود میتوانستیم با استقراض و با هر مشکلی تهیه کنیم برای یک مدت محدودی و با تحمیل تورم. اما ارز هم نمیتوانیم استقراض کنیم.» (ص. 440)
میخواهم درباره کتابی بنویسم که اکثریت ایرانیان با خواندن آن روایت و شناختی متفاوت از جنگ تحمیلی هشت ساله عراق علیه ایران به دست میآورند. کتابی که اگرچه درباره تاریخ جنگی است که سیودو سال پیش پایان یافت اما تا به امروز تاریخ ایران را تحت تأثیر قرار داده و کماکان چنین نقشی ایفا خواهد کرد.
اکثر ایرانیان روایتی رسمی و کلیشهای از هشت سال جنگ تحمیلشده بر ایران شنیدهاند. جعفر شیرعلینیا (متولد 1357)، مورخ پرسابقه جنگ، روایتی واقعبینانه از جنگ ایران و عراق ارائه میکند. روایتی که در آن پیروزیها و شکستها توأمان ارائه شدهاند؛ تلخیهای جنگ از صفحات تاریخ زدوده و خسارات آن نادیده گرفته نشدهاند.
«دائرهالمعارف مصور تاریخ جنگ ایران و عراق» که چاپ اول آن سال 1392 در 632 صفحه منتشر شده، بیشتر بر اسناد مکتوب، و کمتر بر مصاحبههای محققانه نویسنده با مقامات، و استفاده مبتنی بر راستیآزمایی خاطرات افراد حاضر در جنگ نوشته شده است. جعفر شیرعلینیا فقط به روایت ایرانی از جنگ اکتفا نمیکند بلکه جنگ را از زاویه عراق، مقامات سایر کشور و سازمانهای بینالمللی نیز روایت میکند.
کتاب شامل ده فصل است که از سابقه اختلافات ایران و عراق شروع میشود، با برافروخته شدن آتش جنگ دنبال شده، ایران در مسیر پیروزی را تشریح میکند، به فرسایشی شدن جنگ میرسد، گشوده شدن جبهههای جدید، توقف در مسیر جنگ، بحران در خلیج فارس و حرکت به سمت آتشبس را تشریح میکند.
کتاب حاوی تعداد زیادی تصاویر خاطرهانگیز، تلخ، شیرین، دردناک و غرورآمیز از سالهای جنگ و جبهههاست. جداولی حاوی اطلاعات اقتصادی، درباره تجهیزات نظامی، شهدای جنگ و … در کتاب گنجانده شده که هر کدام میتواند موضوع مباحثه اجتماعی و سیاسی بسیار باشد.
جعفر شیرعلینیا نویسنده کانال «عکسها و نکتههای تاریخی» در اینستاگرام و کانال «نکتههای تاریخی» در تلگرام است.