پایگاه خبری / تحلیلی نگام_ نخست وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، به نوشته لوموند، با تلاش برای تداوم بخشیدن به حداکثر فشار بر ایران، آمریکا را در گفتگو با این کشور برای کسب یک توافق تازه با مشکل روبرو میکند. با این حال، بنوشتۀ این روزنامه، دولت جو بایدن در هفتههای اخیراً ناخرسندی خود را از رویکرد دولت اسرائیل پنهان نکرده است.
لوموند، روزنامه چپ میانه چاپ پاریس، در شمارۀ روز شنبه ٢٤ آوریل خود، مینویسد «روزگاری بود که اسرائیل اسرار را پنهان نگاه میداشت. این رویکرد اما پس از خرابکاری در مرکز اتمی نطنز در آوریل بر هم خورد. در ساعات پس از فاش شدن این عملیات، مقامات رسمی اسرائیلی، هر چند به شکل ناشناس، در گفتگو با رسانهها، مسئولیت آن را بر عهده گرفتند. آیا هدف آنها برهم زدن مذاکراتی است که در بارۀ پروندۀ اتمی ایران در وین در جریان است؟
لوموند یادآوری میکند که در این زمینه «دولت یهود و واشینگتن در این دوره حساس سیاستهای کاملا متفاوتی را که به نظر آشتی ناپذیر میرسد را دنبال میکنند. دولت دموکرات رئیس جمهوری آمریکا، جو بایدن، در تلاش احیای سریع توافقنامه بینالمللی ٢٠١۵ در باره برنامه اتمی ایران است که دونالد ترامپ در ٢٠١٨ از آن خارج شده بود». دولت آمریکا، بنوشتۀ لوموند، در برابر رفتار ایران در نقض گستردۀ تعهدات خود از بهار ٢٠١٩ به اینسو، خواستار «به جعبه بازگرداندن برنامۀ اتمی ایران است» تا از بروز بحرانی که هنوز بازگشت پذیر به نظر میرسد، جلوگیری کند.
نخست وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، بر سیاست «حداکثر فشار» که از سال ٢٠١٨ با همکاری نزدیک دولت ترامپ تدارک دیده شده بود پافشاری میکند، چنانکه گوئی رئیس جمهوری پیشین هرگز کاخ سفید را ترک نکرده است.
افرائیم هلوی، رئیس پیشین موساد، سرویس مخفی اسرائیل، به لوموند می گوید «برای دولت اسرائیل، فشار [بر ایران] باید تداوم یابد. این سیاست ایران را ناگزیر به تغییر رفتار نکرده است، اما منطق آن خودداری از گفتگو با تهران است».
لوموند مینویسد «این رویکرد اسرائیل، بی آنکه دولت اهداف خود را [در این زمینه] روشن کند، بی آنکه راه حل جایگزینی ارائه نماید و طرحی برای خروج از بحران داشته باشد، همچنان حفظ شده است، و این بار آشکارا و بدون پنهان کاری».
به نوشته لوموند «اسرائیل با اظهارات خود در بارۀ حملۀ نطنز، “دکترین کِدِر و تار” را که از سال ١٩۶٠ در بارۀ برنامۀ اتمی خود و سپس در جنگ پنهان با ایران به اجرا گذاشته بود، کنار میگذارد. بر اساس این دکترین، اسرائیل عملیات مخفی خود در ایران را نه تائید و نه تکذیب میکرد و این چنین حاشیهای از تردید باقی میگذاشت تا ضرورت اقدام تلافی جویانه از سوی تهران را کاهش دهد».
لوموند یادآوری میکند که بنی گانتز، وزیر دفاع اسرائیل و رقیب سیاسی بنیامین نتانیاهو، در روز ١٢ آوریل، با اشاره به اظهارات مقامات کشور در بارۀ نطنز از «زیاده گوئیهائی که به زیان نیروها و امنیت کشور» است انتقاد کرد و حتی از دادستان کل خواست دستور تحقیقی در بارۀ «رفتار غیر مسئولانۀ» فاش کردن اسرار را صادر کند. او با اشاره غیرمستقیم اما روشن به نتانیاهو گفت «اگر این رفتار انگیزۀ سیاسی و [کسب منافع] شخصی داشته باشد، از نظر من [نیارمند برخورد] جدی است».
لوموند با تاکید بر «شگرف بودن موردِ نطنز»، یادآوری میکند که چنین اظهاراتی از سوی مقامات اسرائیل بیسابقه نیست و فاش ساختن تصرف اسناد برنامۀ اتمی ایران توسط موساد در تهران که از سوی نتانیاهو در تلویزیون به نمایش گذاشته شد و یا اشارات دیگر مقامات و مسئولان اسرائیلی به شماری انفجار در اماکن نظامی و یا هستهای و از جمله نطنز در تابستان گذشته، قتل محسن فخریزاده و یا حمله به کشتی ساویز در دریای سرخ نمونههای دیگر آنست.
گزارشگر لوموند در بیت المقدس مینویسد «با گذشت زمان، چنین به نظر میرسد که افشاء [این عملیات] بیش از آنکه نشان قدرت باشد، نتیجۀ بی نظمی حاکم در راس قدرت است» زیرا «پس از چهار انتخابات پارلمانی پیاپی در دو سال اخیر که آخرین آنها در مارس گذشته برگزار شد، نتانیاهو از تشکیل دولت ناتوان است. موسسۀ ملی مطالعات امنیتی اسرائیل در پایان سال گذشته این بی ثباتیِ [سیاسی] را تهدیدی برای امنیت کشور ارزیابی کرده بود که با انگیزههای داخلی منجر به اتخاذ آرایشهای رزمی میشود و با ناکامی دولت در تصویب بودجۀ سالانه، در برنامه گذاری برای ارتش ایجاد اختلال میکند».
لوموند یادآوری میکند که «کمیسیون دفاع مجلس از سه ماه پیش تشکیل جلسه نداده است و بنابراین نتوانسته اختیار خود در نظارت بر عملیات خارجی را اعمال نماید. بدتر از آن شورای امنیت دولت از دو ماه پیش تشکیل جلسه نداده است و بنابراین، بر خلاف آنچه قانون میگوید، انجام عملیات نطنز را تائید نکرده است، مگر
آنکه موافقت اصولی در این زمینه پیش از آن کسب شده و تاریخ انجام آن به نخست وزیر، رئیس موساد و ارتش و وزیر دفاع واگذار شده باشد».
مشاور پیشین بنیامین نتانیاهو در امور امنیتی، عوزی آراد، به این روزنامه میگوید «نتانیاهو از سالها پیش چندان خود را درگیر پروندۀ ایران کرده که گرایش همۀ اطرافیان او [در این زمینه] سر تسلیم فرود آوردن در برابر تجربۀ اوست».
دولت آمریکا، به نوشته لوموند، تا کنون رفتار اسرائیل را آشکارا مورد انتقاد قرار نداده است، با این حال نشانههای فراوانی از وجود یک زورآزمائی پرتنش میان آنان حکایت میکند. جو بایدن پس از ورود به کاخ سفید، برای گفتگو با نتانیاهو، او را هفتهها در انتظار گذاشت. در مارس گذشته، وال استریت جورنال فاش ساخت که اسرائیل از دو سال پیش به این بی سر و صدا نفتکشهای ایران را که نفت به سوریه میبرند، مورد حمله قرار میدهد. در اسرائیل چنین پنداشته میشود که هدف از فاش ساختن این جنگ پنهان، توقف و یا کاهش شدت آن بوده است.
در باره حمله نطنز، هر چند به نظر نمیرسد که واشینگتن آن را آشکارا مورد انتقاد قرار داده باشد، اما به گفته عوزی آراد «میشود تصور کرد که آمریکائیان خواستار هماهنگ کردن آن با خود بودهاند». به نوشته نیویورک تایمز، اسرائیل عملیات نطنز را به تنهائی به اجرا گذاشته و آمریکا را بدون ارائه جزئیات در بارۀ هدف اصلی در آخرین دقایق آگاه ساخته است تا آنان دیگر فرصت جلوگیری نداشته باشند.
لوموند مینویسد «مسئولان پیشین دولت اوباما که اینک همکاران نزدیک جو بایدن شدهاند، با استدلالات اسرائیل بخوبی آشنا هستند و سخنان نتانیاهو را که در سالهای ٢٠٠٠، تهدید می کرد تاسیسات اتمی ایران را مورد حملۀ نظامی قرار دهد، بخوبی به یاد دارند: اسرائیل ملزم به دفاع از منافع حیاتی خویش است و بنابراین تصمیم در حمله را حق خود میداند. او در روز ١٧ آوریل، روز بزرگداشت قربانیان هولوکاست، با اشاره به توافق اتمی با ایران، تاکید کرد که «چنین توافقاتی با نظامهای افراط گرا فاقد ارزش است و من این را به نزدیک ترین متحد خود نیر میگوئیم: توافق با ایران که ما را به نابودی تهدید میکند، برای ما تعهدی نمیآفریند. ما تنها یک الزام داریم: از اجرای طرح کسانی که خواستار نابودی ما هستند جلوگیری کنیم».
این رویکرد با این حال ظاهراً تحول یافته است. اسرائیل از انجام گفتگو میان دولت جو بایدن و ایران ابراز خرسندی کرد و از واشینگتن خواست در لغو تحریمهائی که دونالد ترامپ در اواخر دورۀ خود برای جلوگیری از بازگشت به برجام تشدید کرد، شتاب نکند.
لوموند مینویسد «از نظر دولت یهود، تعجیلی در کار نیست. به رغم سرعت گرفتن برنامۀ اتمی ایران، سرویسهای اطلاعاتی اسرائیل بر این باورند که تهران امکانات دست یافتن به یک بمب اتمی را پیش از دو سال نخواهد داشت».
این روزنامه یادآوری میکند که هفتۀ آینده «رئیس ستاد ارتش، گابی اشکنازی، رئیس موساد، یوسی کوهن، و مشاور امنیت ملی، مئیر بن شبات در واشینگتن با همتایان خود در این باره دیدار و گفتگو میکنند».
لوموند میپرسد «در حالیکه کارشناسان در وین در بارۀ آهنگ لغو تحریمهای آمریکا و چگونگی بازگشت تهران به تعهدات خود مذاکره میکنند، آیا اسرائیل میتواند به نفوذ خود برای طولانی کردن گفتگوها امید بندد و آیا چنین قصدی دارد؟
لوموند به نقل از تارنمای «اکسیوس» مینویسد «مقامات اسرائیلی [که برای گفتگو با مقامات آمریکا به واشینگتن میروند] دستور گرفتهاند در بارۀ محتوای مذاکرات وین اظهار نظری نکنند و تنها بر مخالفت اسرائیل با بازگشت آمریکا به توافق ٢٠١۵ تاکید نمایند». بنوشتۀ لوموند چنین موضعی به نتانیاهو فرصت میدهد در صورت حصول توافق در وین، در برابر کنگرۀ آمریکا که در لغو تحریمها نقش اساسی دارد، اعلام نماید که دولت این کشور منافع اسرائیل را در این زمینه در نظر نگرفته است».