نگام، سرویس گفتگو – بعد از گذشت 27 سال از آغاز رهبری آیت الله خامنه ای در جمهوری اسلامی، بسیاری بر این باور هستند که به راحتی می توان گفت ایده معروف هاشمی رفسنجانی برای معرفی او به نیت محدود ماندن و کنترل پذیر بودن قدرت کامأ اشتباه بوده و علی خامنه ای در طول نزدیک به سه دهه اثبات کرده که هم با همه امور کوچک و بزرگ در کشور کار دارد و هم برای همه چیز طرح و برنامه و استراتژی دارد. هر چند مرکز ثقل این نقشه ها ایدئولوژی سیاسی است نه واقعیتهای جامعه. از جمله این برنامه ریزی ها در مورد حجاب اجباری به عنوان یکی از مظاهر و ستون های نظام حاکم بر ایران است که هر روز شکل تهاجمی تری به خود می گیرد. با عبور از خفقان سیاه دهه شصت که به بهانه فضای انقلابی و جنگی توجیه می شد، شرایط نرم نرم به سمتی می رفت که صرفأ حجاب اجباری بود اما از سال 84 با روی کار نماینده رهبر در قامت رئیس جمهور و ظهور گشت ارشاد دوباره نه تنها حجاب که نوع پوشش هم اجباری و با ضرب و زور و دستگیری و زندان و شلاق همراه شد. از همان تظاهرات یک میلیونی سال 58 علیه حجاب اجباری تا امروز البته زنان ایرانی هم ساکت ننشسته اند و در هر سطح و جایگاهی و به هر شکل و شیوه ای که توانسته اند علیه این تبعیض آشکار گفته اند، نوشته اند و عمل کرده اند.
مجموعه همین صداها طنین ظلم گشت ارشاد را در جهان چنان بلند و پرآوازه کرد که با وجود تداوم بکارگیری این نیروی جبری که تا امروز هم در خیابانهای ایران حضور دارند، اما اسم گشت ارشاد به عنوان یک برند سوخته و بدنام از روی اتومبیلها، یونیفرمها و بنرهای آنها برداشته شد. با این وجود به نظر نمی آید جمهوری اسلامی پا پس بکشد و تکیه گاه و پوششی به نام حجاب اجباری را از چهره واقعی خود بردارد. همین تازگی رهبر ایران از زن ورزشکاری تجلیل کرد که با حجاب مورد نظر حکومت در مسابقات المپیک شرکت کرده و موفق به کسب مدال هم شده است. از زمانی که برای اولین بار بعد از انقلاب فرهنگی سال 59 قرار شد در دروس دانشگاهی کشور خصوصأ علوم انسانی دست برده شود و تغییرات اساسی صورت گیرد، به طور فعالانه هویت زن با خانواده تعریف و ترویج می شود که وظیفه اش همسری و مادری یعنی تأمین امورات خوراک و فرزند آوری است و هر روز به اشکال و بهانه های مختلف سهمیه اش در پذیرش رشته های دانشگاهی و مشاغل مختلف کمتر می شود. کار به جایی رسیده که به نام فرهنگ بومی، حجاب اجباری به زنان غیر ایرانی و غیر مسلمان که به ایران سفر می کنند هم تحمیل می شود. نمونه بارز این اجبار، حجاب کاترین اشتون و بعد از آن فدریکو موگرینی هر دو مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا در سفر به تهران بود. البته بسیاری از زنان استفاده این دو سیاستمدار از حجاب را اجباری نمی دانند و معتقد هستند که این پذیرش به خاطر منافع اقتصادی بوده است. در حالیکه این سیاستمداران به عنوان نماینده جامعه اروپا به تهران سفر کرده اند و حق ندارند از آزادی پوشش خود چشم پوشی کنند. برخی هم این حرکت آنها را قابل درک می دانند و می گویند صرف حضور این زنان در ایران برای رشد موقعیت زنان ایرانی مفید است.
البته وقتی از رشد زنان ایرانی می گوییم باید متوجه باشیم که حضور زنان در سیاست ایران مثل مجلس و دولت که طبعأ بر اساس ارزشهای دیکته شده حکومت خواهد بود، اگر هم اسمش را رشد بگذاریم با آنچه زنان برابری خواه ایران در خیابانها و میهمانی ها می خواهند، رشد کاملأ متفاوتی است. در پی همین خیز برداشتن جمهوری اسلامی برای کشاندن جهانیان به زیر چتر خواسته های خود، حالا ایران به عنوان میزبان جام جهانی شطرنج بانوان، زنان شطرنج باز شرکت کننده از کشورهای مختلف را موظف کرده تا با حجاب اسلامی در این مسابقات حاضر شوند. این یعنی توسعه حجاب اجباری به زنانی که نه تنها ممکن است مسلمان نباشند، که نماینده مردمی با فرهنگی دیگر هستند و یکی از اهداف و یا دستکم خصوصیات برگزاری مسابقات ورزشی جهانی، گردهمایی و تبادل فرهنگی ملتهای گوناگون با یکدیگر است. تا امروز که سه ماه به برگزاری مسابقات باقی مانده دو شطرنج باز مطرح جهانی از حضور در این مسابقات انصراف داده اند و در کمپینی از دیگر زنان شطرنج باز نیز خواسته اند که یا در مسابقات جهانی تهران شرکت نکنند و یا اگر شرکت می کنند به حجاب اجباری تن ندهند. آنها همچنین گفته اند که قصد دارند با این حرکت خود به زنان ایرانی برای دستیابی به حق آزادی پوشش کمک کنند. حکومت ایران هم بیکار ننشسته و هر چه در توان داشته به میدان آورده تا مخالفان حجاب اجباری را مزدور بیگانه و دشمن معرفی کند. اما گذشته از یک مسابقه و یک دیدار دیپلماتیک و یک پیمان اقتصادی، برنده این نبرد نا برابر کیست؟ و سود و زیان این دعواها برای زنان ایران کدام است؟
وبسایت خبری-تحلیلی نگام با “زهرا باقری شاد” روزنامه نگار و منتقد فرهنگی فمینیست مقیم سوئد در این باره گفت و گو کرده که ویدئو آن را در ادامه تماشا می کنید.